Tối ưu hóa kỹ thuật bón phân chính xác trong nông nghiệp quy mô nhỏ: Tiếp cận từ góc nhìn thiết bị hỗ trợ

Bón phân chính xác là phương pháp sử dụng đúng loại phân, đúng liều lượng, đúng thời điểm và đúng vị trí theo nhu cầu dinh dưỡng thực tế của cây trồng, dựa trên đặc điểm đất đai và điều kiện môi trường. Mục tiêu của kỹ thuật này không chỉ là tối ưu hóa hiệu suất sử dụng phân bón, mà còn hạn chế rửa trôi, bay hơi, từ đó giảm ô nhiễm đất và nước, nâng cao tính bền vững sinh thái

.

Tại các quốc gia có nền nông nghiệp quy mô lớn như Hoa Kỳ, Brazil hay Úc, kỹ thuật này thường được tích hợp trong các hệ thống cơ giới hóa và bản đồ nông học vệ tinh. Tuy nhiên, tại Việt Nam, đa phần nông dân vẫn bón phân theo kinh nghiệm, gây ra nhiều hệ lụy như: dư thừa nitrat trong đất, cạn kiệt vi sinh vật có ích và chi phí đầu vào tăng cao.
Ba rào cản chính trong việc triển khai bón phân chính xác tại cấp độ nông hộ bao gồm: (1) Thiếu dữ liệu phân tích đất theo từng thửa nhỏ; (2) Hạn chế về tài chính và tiếp cận công nghệ; (3) Thiếu thiết bị hỗ trợ thao tác chuẩn.

Tuy nhiên, chính tại đây lại mở ra cơ hội cho các giải pháp đơn giản, cơ học, chi phí thấp nhưng chính xác cao, giúp thu hẹp khoảng cách giữa nông nghiệp truyền thống và nông nghiệp chính xác. Một số thiết bị thủ công, như gậy bón phân dạng lỏng TMP-20, tuy không phải là sản phẩm công nghệ cao, nhưng lại thể hiện được tính hữu dụng nhờ khả năng định vị chính xác điểm bón, tiết kiệm lượng phân và giảm thiểu tiếp xúc trực tiếp với hóa chất.

Việc phát triển các thiết bị bón phân thủ công có định hướng chính xác đòi hỏi sự kết hợp giữa kỹ thuật cơ khí đơn giản và hiểu biết sâu về thói quen canh tác của từng vùng. Thiết kế lý tưởng cần đạt được các tiêu chí: nhẹ, dễ thao tác, chính xác về vị trí và định lượng, khả năng điều chỉnh linh hoạt tùy theo từng loại cây trồng và giai đoạn sinh trưởng.

Ngoài ra, các nghiên cứu đánh giá hiệu quả của thiết bị cần dựa trên các chỉ số như: tỷ lệ hấp thụ dinh dưỡng của cây, năng suất thu hoạch, chi phí phân bón tiết kiệm được và tác động môi trường. Điều này góp phần xây dựng bộ công cụ đánh giá lợi ích – chi phí cho từng mô hình áp dụng thiết bị trong bón phân chính xác.

Việc đưa kỹ thuật bón phân chính xác đến gần hơn với nông dân quy mô nhỏ là một trong những chiến lược thiết yếu để chuyển dịch sang nền nông nghiệp sinh thái – thông minh – tiết kiệm. Dù thiết bị như TMP-20 chỉ là một mắt xích nhỏ, nhưng lại đóng vai trò khởi đầu quan trọng cho quá trình hiện đại hóa “từ dưới lên” (bottom-up innovation). Trong tương lai, việc tích hợp các thiết bị thủ công chính xác với nền tảng dữ liệu đơn giản (như bản đồ tay, nhật ký canh tác số hóa) sẽ mở ra con đường thiết thực để nông hộ tham gia vào tiến trình nông nghiệp 4.0 một cách bền vững và khả thi hơn.

Quang Luân